Rola wapnia i czynniki wpływające na zawartość tego pierwiastka w owocach
Wapń istotnie wpływa na procesy fizjologiczne zachodzące w roślinach, które przekładają się na ilość i jakość plonu.
Buduje on ściany komórkowe. Poprzez tworzone wraz z celulozą i pektynami struktury zwiększa ich wytrzymałość, a co się z tym bezpośrednio wiąże zwiększa tolerancję na ataki patogenów i mechaniczne uszkodzenia. Wapń odpowiada za trwałość (zapobiega występowaniu chorób przechowalniczych) oraz jędrność owoców. Niska zawartość tego składnika jest przyczyną takich chorób fizjologicznych, jak gorzka plamistość podskórna, korkowacenie miąższu oraz rozpad miąższu podczas przechowywania. Jabłka z niedostateczną zawartością wapnia są drobne ze skłonnością do pękania, korkowacenia i oparzeń słonecznych.
Zawartość wapnia w owocach uzależniona jest od wielu czynników, m.in.:
- Siła wzrostu pędów i wiek drzew
Przyrosty organów wegetatywnych bardzo konkurują o wapń i ten pierwiastek w pierwszej kolejności kierowany jest do organów wegetatywnych w dalszej zaś kolejności do owoców. Zabiegi stymulujące wzrost wegetatywny przyczyniają się do obniżenia zawartości wapnia w owocach. Ryzykiem obniżenia jakości przechowalniczej owoców wynikającej ze zbyt niskiej zawartości wapnia jest obarczone zwłaszcza uzyskiwanie wysokich plonów z młodych drzew.
Efektem zbyt intensywnego cięcia jest silny wzrost wegetatywny, w wyniku którego wapń jest kierowany do liści i młodych pędów zamiast do owoców. Natomiast cięcie letnie sprzyja większej koncentracji wapnia w zawiązkach owoców i owocach.
-
Odmiana
Istotne znaczenie dla występowania chorób fizjologicznych powodowanych niedoborem wapnia ma także skłonność genetyczna różnych odmian – najbardziej wrażliwe na niedobory wapnia są odmiany: Ligol, Šampion, Jonagold, Golden Delicious, Mutsu, Ligol i Fuji, Gala, Gloster, Elise, Elstar, Cortland, Boskoop, Koksa Pomarańczowa. Obniżoną zawartość tego składnika wykazują również drzewa na podkładce M.26.
-
Właściwości gleby
Pobieranie wapnia przez korzenie jest ograniczone przede wszystkim na glebach kwaśnych (poprzez niewielką ilość rozpuszczalnych w wodzie form tego składnika), lekkich (dzięki szybkiemu wypłukiwaniu wapnia w głąb gleby) oraz ciężkich, na których rośliny wytwarzają system korzeniowy zbudowany głównie z korzeni strukturalnych z niewielką liczbą młodych, drobnych korzeni, poprzez końcówki których wapń przedostaje się systemu korzeniowego, a następnie transportowany jest do nadziemnych części roślin.
Wapń w glebie konkuruje z wieloma składnikami mineralnymi w procesie pobierania przez rośliny – jego konkurentami są przede wszystkim kationy potasu i magnezu. Warto też wiedzieć, że brak boru negatywnie wpływa na możliwości transportu Ca wewnątrz roślin.
-
Susza
Składniki pokarmowe, w tym wapń, są pobierane z gleby przy optymalnych stosunkach wodno-powietrznymi, w warunkach dobrego uwilgotnienia. Podczas suszy woda wraz z pierwiastkami może być przetransportowana z owoców do liści.
Zdj. Jabłka dobrze zaopatrzone w wapń.
Nawożenie dolistne wapniem
Analizy liści bardzo często wskazują na konieczność dostarczenia większej ilości wapnia. Najczęściej przyjmuje się, że zawartość wapnia w liściach powinna wahać się od 1% do 2%. W przypadku stwierdzenia niskiego poziomu wapnia w liściach i owocach doglebowe stosowanie Ca nie przyniesie w krótkim czasie większych efektów, niemniej jednak utrzymanie właściwego pH gleby poprzez wapnowanie jest powszechnie praktykowane również ze względu na dostępność innych ważnych pierwiastków z gleby.
Nawożenie gleby wapniem ma swoje ograniczenia. Bardziej efektywne jest dolistne dostarczanie wapnia, które stanowi obecnie integralną część pełnego programu nawożenia sadów jabłoniowych.
Jednym z najczęściej dyskutowanych zagadnień dotyczących dolistnego stosowania nawozów wapniowych jest termin rozpoczęcia zabiegów dokarmiania tym składnikiem. Zarówno praktyka sadownicza, jak również wyniki licznych badań w tym zakresie wskazują, że opóźnianie rozpoczęcia tych zabiegów (np. dopiero po przerzedzaniu zawiązków lub opadzie czerwcowym) obniża zdolność jabłek do gromadzenia wapnia. Najczęściej poleca się rozpoczęcie nawożenia dolistnego jabłoni wapniem (WAPNOVIT TURBO) od fazy rozwoju owoców, co 10–14 dni, napóźniej do 3 tygodnie przed zbiorem. Wyjątkiem są nawóz OPTYCAL stymlujący pobieranie wapnia z gleby i jego transport do najmłodszych części roślin (efekt pompy auksynowo-wapniowej), który poleca się stosować na początku kwitnienia i końcu kwitnienia.
Zdj. OPTYCAL – zawierający zarówno dużą ilość łatwo przyswajalnego wapnia, jak i substancje inicjujące syntezę auksyn – powinien być stosowane już od fazy różowego pąka
